Mưa lũ cuốn đất đá từ triền núi xuống đè sập căn nhà của gia đình anh Trần Văn Tri ở làng biển Hải Minh (phường Quy Nhơn, Gia Lai) khiến người mẹ nằm lại mãi mãi.
Sáng 22/11, nước lũ ở Gia Lai đã rút nhiều. Dưới làn hơi mờ từ sông Hà Thanh, tiếng chân người dẫm trên bùn kêu lép nhép, tiếng xẻng, tiếng xô va vào nhau hòa lẫn trong không gian nặng trĩu. Không ai bảo ai, bà con xúm lại giúp nhau, không hỏi nhà nào thiệt hại nhiều hơn hay ai đau hơn ai. Lũ vừa đi qua, nhưng những vết thương để lại ở miền biển Quy Nhơn Bắc, Quy Nhơn Đông còn nhức nhối hơn cả lớp bùn non ngập ngụa trước mắt.
Ở góc làng biển Hải Minh, phường Quy Nhơn, tôi gặp Trần Văn Tri, 32 tuổi, đôi mắt đỏ hoe, giọng run như vừa trải qua cú sốc quật đổ cả thân xác lẫn tinh thần. Căn nhà từng là tổ ấm của ba mẹ và ba anh em giờ chỉ còn nền đất ngổn ngang đá, gỗ và bùn. Không một mảnh tường nguyên vẹn, không mái ngói, không cột kèo, chỉ còn khoảng trống lạnh lẽo sau cơn sạt lở kinh hoàng đêm 19/11.
Anh Tri đứng đó, đôi bàn tay chai sạn của một ngư dân trẻ cứ siết lại rồi buông ra. Anh kể trong tiếng nghẹn đứt quãng: “Tôi mới đi ra coi ghe thì người dân gọi bảo nhà sập rồi… Chạy về thấy ba mẹ bị vùi. Chỉ cứu được ba… còn mẹ nằm sâu dưới đất. Nhờ bà con và bộ đội đào mới đưa được mẹ ra…”
Mẹ anh – bà Chim, người phụ nữ cả đời bán mặt cho gió biển, ra đi trong lớp đất đá từ quả đồi phía sau nhà đổ ập xuống. Căn nhà cũng bị cuốn trôi, sập chỉ trong vài phút, chẳng ai kịp ai.
Điều khiến người ta đau lòng hơn cả: không còn một chỗ nào để đặt quan tài, không còn mái nhà để thắp nén nhang cho tử tế. Bàn thờ hương khói bao năm cũng bị chôn theo lớp bùn sạt lở.
“Nhà sập hết rồi… nên phải đưa linh cữu mẹ vào chùa… nương nhờ cửa Phật, chứ tụi tôi vô phương. Bà con, chính quyền, bộ đội giúp nhiều lắm… nhưng nỗi đau này… lớn quá.”, anh Tri nói, giọng như vỡ ra giữa không khí mịt mù sương ẩm.
Cạnh đó, ông Nguyễn Chừ, một ngư dân làng chài, vẫn còn run khi nhớ lại phút cứu hộ: “Núi sạt lở ầm ầm… trôi thẳng xuống nhà. Bà con chạy tới dùng xô, dùng tay mà hốt đất… Phát hiện bàn tay bà thò ra khỏi lớp đất… Trong nhà bóng điện vẫn sáng, nhưng bà thì… không còn nữa.”
Câu nói bỏ lửng. Người đàn ông già nua cúi mặt xuống, cố ngăn nước mắt.
Ở nhiều nơi khác, người dân vẫn nói: “Mất nhà còn dựng lại được. Mất người thân rồi… thì biết bấu víu vào đâu?”.
Nhưng ở làng biển này, giữa đau thương ngổn ngang, người ta vẫn thấy rõ một điều: cả xóm đã thành một gia đình lớn, cùng nhau kéo từng tảng đá, từng xô đất, từng mảnh tôn để đưa người mất ra trong sự trân trọng và thương yêu nhất.
Nhìn lại ngôi nhà sập của gia đình anh Tri, nhìn những khuôn mặt còn lấm bùn của lực lượng cứu hộ, nhìn các cụ già run run nhận chén nước nóng từ tay chiến sĩ… mới thấy rõ: thiên tai mạnh, nhưng không mạnh hơn lòng người.
Giữa những mất mát còn âm ỉ, bà con vẫn động viên nhau bằng một câu đơn giản: “Còn người là còn tất cả. Nhà cửa từ từ làm lại được.”
Nhưng đằng sau câu nói ấy là biết bao giọt nước mắt giấu đi, biết bao nỗi đau siết chặt nhưng không bật thành lời.
Không chỉ gia đình anh Tri, nhiều hộ dân ở các phường Quy Nhơn Bắc, Đông, Tây và các xã lân cận cũng chịu thiệt hại nặng. Theo thống kê sơ bộ, tại Gia Lai, có hơn 19.200 nhà dân bị ngập sâu trên 1,5 m, nhiều nơi ngập từ 2–3 m trong đợt lũ. Hơn 26 xã, phường bị ảnh hưởng trực tiếp, với khoảng 71.086 người thuộc 19.200 hộ bị ngập hoặc cô lập. Thiệt hại tài sản ước tính hơn 1.000 tỷ đồng chỉ riêng tại Gia Lai đến thời điểm báo cáo.
Khi lũ lớn như vậy, mất mát không chỉ đếm bằng số nhà, số tài sản. Có những mất mát không thể ghi thành con số: là bà mẹ mất, là mái nhà biến mất…
